terug naar titelweergave

terug naar titelweergave

Het U niet ontgaan zijn dat we bij de restauratie van de Watermolen achter de (financiële) feiten aanlopen. En de vooruitzichten geven hierin nog geen hoop ook al is het jaar 2007 aangemerkt als jaar van de molen. Landelijk krijgen zo de welbekende windmolens de nodige (financiële)aandacht. Gelukkig krijgen de rivierwatermolens die ook. Getijdenwatermolens ontbreken helaas op dit appèl, hoewel die toch zeker ook van groot belang zijn. De zeldzaamheid zal er de oorzaak van zijn.

LAAT HET TIJ KEREN

Daarom hebben we het initiatief genomen om onderstaande instanties uit te nodigen voor deelname aan een rondetafel gesprek met het motto "Laat het tij keren".

• Rijksdienst van Monumentenzorg,,,
• Nationaal Restauratie Fonds,
• Provincie Noord Brabant,
• Prins Bernard Cultuurfonds,
• Gemeente Bergen op Zoom,
• Opleidingen Fundeon en SSPB,
• Stichting Hollandse Molen.

Deze instanties beheren subsidies, fondsen en budgetten. Het doel van dit gesprek is: de gerezen problemen rond De Watermolen te verzachten of, door een gezamenlijke inspanning, op te lossen. Het gesprek zal plaats hebben op 14 juni 2007 om 9.30uur op locatie in De Watermolen.

terug naar titelweergave

Dinsdag 19 december 2006 - BERGEN OP ZOOM – Er komt wellicht een aparte procedure voor de watermolen. Daarmee ontstaan extra mogelijkheden voor aannemer Hans Smeenk.
De VVD trok fors aan de bel omdat Smeenk in grote problemen dreigde te komen. Die heeft fors geïnvesteerd om de voormalige watermolen aan de Oude Vissershaven te restaureren. Algemeen is er lof voor de wijze waarop dat is gedaan. Maar nu Smeenk een bestemming zoekt voor het pand, loopt hij vast. Het bestemmingsplan én milieuregels laten vrijwel niets toe. B en W willen daar met een zogeheten artikel 19 procedure iets aan doen. Dat betekent dat de aannemer een plan mag indienen dat afwijkt van het bestemmingsplan. Onderzoek van de Regionale Milieudienst moet uitwijzen of er milieubelemmeringen zijn.

terug naar titelweergave

De restauratie en het plan liggen echter stil. Volgens Smeenk ligt dat aan de gemeente, die niet zou willen meewerken. Op vragen van de VVD antwoordt het gemeentebestuur nu wel degelijk te willen ‘bewegen’.

Zo wil het alsnog een kantoor in het oude gebouw toestaan. „Wij zijn alsnog bereid ons standpunt te heroverwegen en alsnog hierop positief te oordelen“, heet dat officieel.

Spullen verkopen mocht de aannemer er ook niet. Het college wil detailhandel juist concentreren in de bestaande winkelstraten. Toch ziet de gemeente nu een gaatje: detailhandel in ter plaatse geproduceerde goederen mag wel. Dus ook producten van een ambachtelijk bedrijf.

Milieutechnisch zit er echter een addertje onder het gras. Of zeg maar gerust een flinke ratelslang. Want ook al is de onderneming op restauratie gericht en gaat alles ambachtelijk, een bouwbedrijf mag niet te dicht bij woningen liggen.

Nu al staat een huis aan de Zuidzijde Haven te dichtbij. En wat er met de naastgelegen gemeentewerf gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. Woningbouw is niet ondenkbaar als nieuwe bestemming.

De gemeente schrijft de ideeën van Smeenk wel te willen betrekken in de inrichting van het gebied. Een recreatieve verbinding is het plan, waarlangs inwoners of toeristen van de oude binnenhaven richting De Zeeland kunnen wandelen.

Smeenk ziet dat wel zitten, meldde hij al eerder. Op zijn tekeningen staat ook de heraanleg van het oude spaarbekken. Met behulp van dat waterreservoir en het toenmalige getij kon de molen vroeger draaien, om graan te malen: bij vloed stroomde het vol, bij eb leeg.

Ook voor dat extra water lijkt de gemeente nu wel te porren.

terug naar titelweergave

terug naar titelweergave

terug naar titelweergave

BERGEN OP ZOOM - Afgelopen zaterdag tijdens de Open Monumentendag presenteerde Hans Smeenk de plannen voor de Oude Watermolen aan de Vissershaven aan het grote publiek om zo steun te krijgen voor het plan waar de gemeente tot nu toe nog steeds geen duidelijkheid over heeft gegeven. De reacties van de hónderden bezoekers waren volgens Smeenk wél duidelijk: "De mensen snappen niet dat zo'n simpel probleem nog steeds niet door de gemeente is opgelost."
Het plan zoals Hans Smeenk dat zaterdag gepresenteerd heeft (Klik hier om het plan te bekijken)

Door Vera de Geus

Smeenk is meer dan tevreden over de open dag: "De opkomst was verbluffend groot. Er zijn honderden mensen geweest. Hoeveel precies weet ik niet, want na honderd mensen raak je de tel wel kwijt. Opvallend was wel dat de opkomst van de gemeenteraadsleden erg mager was en volledig rood was gekleurd. PvdA was als enige vertegenwoordigd. De oppositie bijvoorbeeld heeft volledig verstek laten gaan en daar sta ik toch wel negatief tegenover. Ondanks de weinige aanwezigen van de raad hoop ik dat er vanuit de gemeenteraad kritische vragen worden gesteld richting college over de houding van de gemeente wat betreft de problematiek rondom de molen."

Achter de rug
Die problematiek is onder andere dat Smeenk tot op heden geen subsidie heeft ontvangen voor de restauratie en dat er nog geen bestemming voor de Oude Watermolen is. De werkzaamheden liggen om de onduidelijkheden al een half jaar stil en het hele plan kost Smeenk nu naar eigen zeggen onnodig geld. Volgens Smeenk weet niemand hoe het nu precies zit met de plannen: "De honderden bezoekers hadden geen idee van wat er nu precies speelt. Mensen dachten dat de werkzaamheden al grotendeels achter de rug waren. Ook de raadsleden die aanwezig waren dachten dat het allemaal al lang geregeld was."

Woningbouw
Volgens Smeenk is er door de presentatie van de plannen wat meer duidelijkheid richting de burgers ontstaan: "De mensen weten nu wat de plannen en problemen zijn. Zo wisten ze wel dat er hier in de buurt woningbouw zou komen, maar ze hadden er duidelijk geen idee van dat het zó dichtbij de Oude Watermolen was. Zelfs de eigen mensen van de gemeente waren hier niet van op de hoogte."

Hart onder de riem
Smeenk is van mening dat hij door de presentatie aan het grote publiek zeker een stap verder is gekomen: "Wethouder Hagenaars heeft alles keurig opgenomen en de mensen vinden het een geweldig project. Ze hebben veelal met uitgebreide teksten de petitie getekend om ons een hart onder de riem te steken. Ik heb in ieder geval bereikt, dat wat er ook gebeurt, niemand meer aan mijn plan voorbij kan gaan. Met een beetje geluk zijn de werkzaamheden dan over een jaar of drie voltooid!"

terug naar titelweergave

Veel gedoe rond opknappen watermolen

Vrijdag 8 september 2006 - BERGEN OP ZOOM – De restauratie van het oude watermolencomplex van Bergen op Zoom ligt stil. Aannemer Hans Smeenk wil het hele terrein opknappen maar zegt bij de gemeente steeds tegen uitstel aan te lopen. „Ik wil nu duidelijkheid.“

In het water van de oude Vissershaven weerspiegelt het hoofdgebouw van de oude watermolen. FOTO ROBERT VAN DEN BERGE

Vanaf een bankje aan het water van de Oude Vissershaven is het uitzicht prachtig. Achter de vier ronddobberende ganzen staat een eeuwenoud pand trots rechtop, zo te zien in goede staat.
Ooit sliep hier de molenaar in het linkergedeelte en maalde hij zijn graan rechts. Niet met een windmolen, maar met de natte variant: een schoepenrad in het water dreef de over elkaar knarsende stenen aan. (zie bijlage bij foto  "Malen met water")
Wat die goede staat betreft: dat klopt. Maar nog niet voor het hele gebouw. „Sinds november 2005 ligt de restauratie feitelijk stil“, zegt Hans Smeenk van Cauwenborgh, een bouwbedrijf gespecialiseerd in restauratie van monumenten. Geen wonder dat Smeenk zelf in een monumentaal pand woont. Sterker nog: hij woont híer. En hij baalt.

Aannemer Hans Smeenk voor het reeds gerestaureerde deel, waarin hij met zijn gezin woont. FOTO ROBERT VAN DEN BERGE

Oude glorie
Want al jaren heeft hij een plan klaar om het hele terrein in oude glorie te laten herrijzen. Daar heeft hij wel hulp van de overheid bij nodig. „En de gemeente zegt niet ja, zegt niet nee, maar houdt de zaak steeds maar aan. Goede contacten hebben we altijd wel gehad maar onder de streep is het resultaat nog steeds nul. Ik wil weten waar ik aan toe ben.“

Begin 2002 kocht de aannemer het pand van de gemeente. „Onder achttien voorwaarden. Artikel 1 was dat ik geen subsidie kon claimen. Maar ik dacht dat we er wel uit zouden komen. Ze móchten immers wel subsidie toekennen, het zag ernaar uit dat we gelden uit andere bronnen konden krijgen én de gemeente had een inspanningsverplichting.“ Of hij bij de aankoop te goed van vertrouwen is geweest? „Helemaal niet“, reageert de geboren Tukker fel. „Onderling vertrouwen is juist de basis. Je moet érgens vanuit kunnen gaan. Nogmaals: de gesprekken zijn goed maar er komt totaal niks uit. Dat gaat niet alleen over het geld. Ik weet bijvoorbeeld niet eens aan welke kant mijn ingang komt. Daar staat al een paar jaar mooi hekwerk voor klaar.

“ Wat was en is nog steeds het plan van Smeenk?
Het grote woon- en werkgebouw verder restaureren en de watermolen zelf in ere herstellen, inclusief twee bijbehorende gebouwtjes. Rechts vooraan op het terrein een schuur optrekken uit materiaal van gesloopte antieke schuren. En daarachter een pleintje aanleggen met werkplaatsen eromheen. In de schuren en werkplaatsen moeten bedrijven uit de restauratiesector hun plek vinden. Waaronder Cauwenborgh zelf, dat een 'leerbedrijf' zou kunnen worden, waarin jonge mensen tot bouwvakker in de 'historische branche' worden opgeleid.

 Vergelijking
 „Die functie hebben we al enigszins vervuld“, zegt Smeenk, die voorzichtig een vergelijking maakt met scheepswerf Batavia in Lelystad, waar werkloze jongeren weer op het arbeidzame pad werden geholpen. „De laatste jaren hebben we al enkele moeilijk lerende scholieren kunnen overtuigen van het nut van een opleiding. De kennis heb ik in huis, die wil ik doorgeven. Daar heeft de gemeente zelf ook iets aan.“

	Bijlage: Malen met water De watermolen aan de Oude Vissershaven is een rijksmonument, het gebouw stamt uit 1497. In de werkplaats werd graan gemalen onder een draaiende steen, aangedreven door een waterrad. Dat schoepenrad profiteerde van het getij: een bekken-met-sluis stroomde bij vloed vol, en bij eb langs de molen weer leeg. Op die manier kon tweemaal per dag tweeënhalf uur worden gemaald. Omdat het water bij eb veel lager stond dan nu, is het gebouw onder de grond minstens net zo groot als erboven. Dat er geen windmolen staat heeft volgens aannemer Smeenk met het Bergse vestingverleden te maken. De wieken zouden in oorlogstijd een ideale schietschijf vormen, een watermolen is oorlogsongevoelig.
In deze ruimte werd ooit graan gemalen. FOTO ROBERT VAN DEN BERGE

Het terrein moet bovendien voor iedereen toegankelijk worden. Dat daar behoefte aan is, weet de aannemer zeker. „Iedere dag zitten mensen aan de overkant van het water te genieten van deze plek. Soms komen wandelaars het erf op om te vragen waar de watermolen zelf is. Die vraag moeten ze straks niet meer hoeven te stellen.“

Morgen, tijdens Nationale Monumentendag, presenteert Smeenk de tekeningen van het plan, gemaakt door Jan Weijts, architect en kenner van historisch Bergen. Hij heeft niet de illusie daarmee particuliere investeerders te trekken. Het lijkt hem zelfs niet wenselijk. „Commerciële partijen en restauraties gaan zelden samen. Ze willen snel rendement zien en dan gaat algauw goedkoop boven goed. Niet erg, zo werkt dat nu eenmaal. Maar daardoor heeft de overheid wel een taak: mooie monumenten voor verval behoeden.“ Raadsleden mogen ‘s ochtends tussen elf en twaalf al langskomen. Daarna iedereen die nieuwsgierig is naar de plannen. Smeenk hoopt op grote drukte morgen. Publieke druk zou de zaak in een stroomversnelling moeten brengen. „Ik denk dat iedere Bergenaar dit mooi vindt.“

Hij had de restauratie aan de achterkant kunnen beginnen. Dan had de voorkant er nu nog voor schandaal bij gestaan: ook een drukmiddel. Maar zo wil de restaurateur het niet spelen. „Nee, ik heb liefde voor oude gebouwen, dus ik wil dat dit zo snel mogelijk toonbaar eruit zag. En die kant had ook nog het meest onder weer en wind te lijden. Logisch dus dat ik daar begon.“

Hoeveel geld hij precies nodig denkt te hebben, wil Smeenk niet kwijt. Nog steeds gelooft hij in zijn plan, al is hij bang voor de macht van de woningbouw. Hij weet dat die altijd meer opbrengt dan zijn plan. „Eigenlijk graaf ik mijn eigen graf. Door dit pand mooi te restaureren, wordt de grond ernaast steeds aantrekkelijker voor huizen. En wordt het dus duurder om er een andere bestemming aan te geven.“

terug naar titelweergave

Presentatie plannen Watermolencomplex tijdens monumentendag.

"De Oude Watermolen kan niet langer wachten op het gemeentestandpunt"

Door Vera de Geus

BERGEN OP ZOOM - Al jaren is Hans Smeenk bezig met het maken van plannen voor de voltooiing van de restauratie van de Oude Watermolen aan de Vissershaven en de ontwikkeling van het Watermolencomplex. Hij wacht nog steeds op het standpunt van de gemeente, maar nu deze lang uitblijft, heeft hij besloten het heft min of meer in eigen hand te nemen. "Ik ben bang dat de gemeente straks haar eigen plannen gaat presenteren zonder dat het publiek weet wat er aan mijn plan ten grondslag ligt." Om die reden besluit Smeenk niet langer te wachten en de steun de vragen van het grote publiek. De presentatie van het restauratieplan is tijdens de Open Monumentendag op 9 september.

De Oude Watermolen aan de Vissershaven zoals deze er bij stond in 2001(links) en anno 2006 (rechts)

Eind november 2001 klonk voor aannemersbedrijf Cauwenborgh het spreekwoordelijke startschot. Het bedrijf had een restauratieplan ingediend dat door Smeenk was uitgewerkt. De gemeente zag de plannen helemaal zitten en gaf groen licht. Smeenk weet te vertellen: "In de loop van de jaren zijn de plannen enkel verder uitgewerkt maar door de gemeente steeds aangehouden. Veelvuldig word ik nu aangesproken over hoe mooi het geworden is en dit neem ik natuurlijk in dank aan. Toch is het huidige beeld nog maar een fractie van hoe mooi het gehele watermolencomplex voor Bergen op Zoom kan gaan worden."

Walsen
En hoe mooi het kan worden, wil Smeenk op 9 september tijdens de Open Monumentendag in de vorm van een zogenoemde artist impression laten zien. "Het kan werkelijk prachtig worden, maar op dit moment is er geen geld meer en liggen de werkzaamheden al een half jaar stil. Het kost mij alleen maar geld. Bovendien zijn de plannen van de gemeente mij ook niet geheel duidelijk. Bronnen vertellen mij dat er sprake van is om dichtbij de molen huizen te gaan bouwen. Dat valt gewoon niet te combineren met het in werking stellen van de molen. En ja... ik kan nooit op tegen grote projectontwikkelaars. Zoveel geld kan ik als zelfstandige gewoon niet bieden. Ik kan wel begrip opbrengen voor de insteek van de gemeente dat er zogenaamde kostendragers, projecten, veelal woningbouw, gepland moet worden. Ook wordt er dan voorbijgegaan dat mijn plan er vijf jaar geleden al lag. Hedendaagse projectontwikkeling kan gewoon niet samen met mijn doel. De doelstellingen liggen te ver uit elkaar, winstbelang ten opzichte van een mooie restauratie."

Bijzonder
Smeenk wordt er naar eigen zeggen nogal moedeloos van dat er nog steeds geen duidelijkheid voor hem is. "In juli vorig jaar zijn er gesprekken geweest met de gemeente en in november heb ik een gesprek met toenmalig wethouder Chiel Janssen gehad om hem duidelijk te maken hoe erg de noodzaak van besluiten waren. Ik kom gewoon geen stap verder en daarom hoop ik steun te krijgen van de bevolking. De ervaring leert dat mensen het monument nu al bijzonder vinden. Mensen zitten regelmatig op een bankje te kijken en het is duidelijk dat iedereen zich er in kan vinden."

Petitie
Tijdens de Open Monumentendag wil Smeenk de plannen niet alleen tonen aan het grote publiek, want hij hoopt namelijk ook op concrete steun. "Door middel van een petitie wil ik het belang van de restauratie laten zien. Grote steun van de burgers kan doorslaggevend zijn. Kijk maar naar het geval van het oude postkantoor. De gemeente/projectontwikkelaar wilde het slopen, maar uiteindelijk staat het er nog steeds!"
De presentatie is op zaterdag 9 september tussen 12.00 en 17.00 uur bij de Oude Watermolen.

terug naar titelweergave